Jeszcze nieco ponad sto lat temu w wielu regionach naszego kraju niemal wszystkie wiejskie domy miały drewniane ściany. Również i dziś, choć gama dostępnych materiałów znacznie się poszerzyła, wielu z nas marzy, by zamieszkać właśnie w domu z drewna. Mimo to z dobrodziejstw tego materiału korzysta się dziś w coraz mniejszym stopniu: na przeciętnej polskiej budowie z litego drewna powstaje już tylko więźba dachowa oraz schody. Drewno okazuje się dziś na ogół materiałem nazbyt drogim i wymagającym, by warto było tworzyć z niego ściany nośne.
Wciąż jednak świetnie sprawdza się w projektach domów jako materiał na efektowne wykończenie – a więc tam, gdzie pozwala mu się grać pierwsze skrzypce.
Drewniane domy – dawniej i dziś
Fakt, że tak powszechny i pospolity niegdyś materiał budowlany jak drewno stał się w dzisiejszych czasach swego rodzaju rzadkością może dziwić i bulwersować. Mamy przecież w pamięci widok wiejskich domostw zachowanych w polskich skansenach. Choć niebogate, budzą zaufanie solidną konstrukcją, utkaną z masywnych, długich kłód drewna. W małopolskich i podlaskich wsiach zachowało się do dzisiaj wiele pięknych drewnianych kościołów i cerkwi, które bez szwanku przetrwały kilka stuleci. Wiele z nich doczekało się zbiorowego wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako zabytki wyjątkowo cenne – i wyjątkowo trudne do odtworzenia.
Nasi przodkowie potrafili tworzyć z drewna budowle wytrzymałe i długowieczne, mogli bowiem wciąż cieszyć się łatwym dostępem do mocnego i odpornego na szkodniki drewna twardzielowego, pozyskiwanego z wnętrza starych drzew. Najokazalsze drewniane siedziby budowano często w całości z twardego i pięknie starzejącego się modrzewia. Dzisiejsi budowniczy drewnianych domów rzadko mogą sobie pozwolić na taki luksus. Współczesne domy z bali powstają na ogół z materiału znacznie tańszego – przeważnie z miękkiego drewna sosnowego, którego parametry poprawia się w miarę możliwości poprzez sezonowanie i impregnację środkami owadobójczymi. Budowa całkowicie drewnianego domu w technologii tradycyjnej wymaga starannej selekcji drewna oraz fachowej, pracochłonnej obróbki. Również i jego użytkowanie bywa kłopotliwe: drewniany dom często wymaga okresowej regulacji i uszczelniania ze względu na naturalną „pracę” materiału – o co dbać musi już sam użytkownik. Wszystkie budowane dziś domy sprostać muszą przy tym wyśrubowanym normom efektywności energetycznej, jakie narzucają przepisy prawa. Jeśli zaś budowniczemu zależy na tym, by drewniana konstrukcja ścian widoczna była i od zewnątrz, i we wnętrzu domu, skuteczne ocieplenie ścian staje się nie lada wyzwaniem. W naszych projektach domów energooszczędnych, drewno stosujemy bardzo często.
Na szczęście istnieje prostszy sposób, by cieszyć się widokiem drewna na ścianach własnego domu – to elewacja z drewnianych listew montowana na murze z dowolnie wybranego materiału.
Choć i tu nie obędziemy się bez doświadczonej ekipy budowlanej oraz starannie dobranego surowca, poziom trudności i ryzyko błędu są bez porównania niższe niż w przypadku budowy tradycyjnego domu z drewna. Co ważne, tego rodzaju technika pozwala również korzystać ze wszystkich zalet nowoczesnych systemów ocieplenia, by ograniczyć ucieczkę ciepła z wnętrza budynku i znacznie ograniczyć koszty jego eksploatacji.
Elewacja drewniana pasuje zarówno do domów o formie tradycyjnej, jak i bardziej nowoczesnych domów i łatwo daje się zestawić z innymi typami wykończenia.
Jak dobrze dobrać
Dobierając gatunek drewna na elewację domu, musimy pamiętać, że wystawiona ona będzie stale na zmienne warunki pogodowe. Źle dobrane, nieodpowiednio przygotowane i niezabezpieczone drewno wystawione na długotrwałe okresy opadów, suszy czy mrozu z czasem zacznie paczyć się i pękać. Na szczęście ilość materiału, jakiego potrzeba do wykonania samej elewacji, nie jest wielka – nie warto zatem oszczędzać na jego jakości. Śmiało możemy przebierać w szlachetnych gatunkach, które nie tylko efektownie prezentują się na świeżo ukończonym domu, ale i pięknie się starzeją. 
W ofercie producentów systemów elewacji drewnianych znajdziemy przede wszystkim drewno gatunków tropikalnych, jak iroko czy teak, przepojonych żywicą i wyjątkowo odpornych na wilgoć, lub też pochodzące z lasów Syberii lub Skandynawii – przystosowanych do ogromnych różnic temperatur kuzynów drzew z polskich lasów, jak modrzew czy świerk. Jeśli jednak ze względów estetycznych wolelibyśmy użyć któregoś z gatunków rodzimych, choćby urzekającej jasnym rysunkiem słojów sosny, musimy dopilnować, by drewno przeszło odpowiedni cykl impregnacji, która uchroni je przed nasiąkaniem, grzybem i szkodnikami.
Niektóre gatunki, jak na przykład jesion, można „wzmocnić” poprzez obróbkę termiczną – w ten sposób powstaje materiał zwany przez producentów termodrewnem. Poddane takiemu zabiegowi drewno nieco ciemnieje i staje się też twardsze, choć zarazem i bardziej podatne na pękanie.
Krok po kroku
Prace nad montażem elewacji zaczynają się, gdy mur jest już gotowy, lecz jeszcze nieocieplony. Wszelkie prace należy oczywiście prowadzić zgodnie z projektem domu.
Do muru przytwierdza się drewniane łaty – listwy o stosunkowo dużym przekroju z tego samego gatunku drewna co sama elewacja, które podtrzymywać będą bezpośrednio lub poprzez dodatkowe kontrłaty pojedyncze listwy widoczne z zewnątrz. Między łatami układa się szczelnie warstwę izolacji termicznej, a na niej – folię wiatroizolacyjną.
Listwy układać można zarówno pionowo, jak i poziomo, a nawet skośnie – choć takie rozwiązanie może wymagać od ekipy budowlanej znacznie więcej pracy i niemałej zręczności. Wybór zależy przede wszystkim od zamysłu estetycznego projektanta i w dużym stopniu wpływa na to, jak odbieramy bryłę budynku – nie należy zatem pochopnie go zmieniać. Warto też zwrócić uwagę na to, że na krawędziach poziomo ułożonych listew – o ile tylko nie są one odpowiednio sprofilowane i połączone – łatwo może zatrzymywać się woda. Stąd w miejscach, które wystawione są bezpośrednio na opady, bezpieczniej będzie ustawić listwy w pionie. Niezależnie od tego, jakie drewno wybierzemy, musimy pamiętać, że wraz z upływem czasu wygląd naszej elewacji zacznie się zmieniać. Niektóre gatunki drewna zaczną szarzeć, inne z kolei pokryją się patyną. Tego rodzaju zmiany nie wpływają na trwałość elewacji, są jednak nieodwracalne. Procesy starzenia się drewna da się do pewnego stopnia spowolnić, pokrywając drewno co kilka lat ochronną warstwą oleju do pielęgnacji drewna.
